Wie als eerste een brandend gebouw binnengaat, weet nog niet of er sprake is van ontploffings- of instortingsgevaar. Een groot risico voor brandweerlieden en andere hulpverleners. Robot BAS, een inspectievoertuig, gaat de reddingswerkers nu voor.
Op een frisse vrijdag aan het begin van mei verzamelt een groepje mensen zich iets ten zuiden van het Drentse dorp Wijster. De kleine buitenwijk lijkt wel wat op een rampgebied. Het huis aan de Hoofdstraat staat er zwartgeblakerd bij en ook in een woning verderop lijkt brand te hebben gewoed. Hetzelfde geldt voor de trein op een stuk rails dat nergens heengaat of vandaan komt.
We bevinden ons op het oefenterrein van BON Holding, het vakbekwaamheidsinstituut voor de brandweer van Noord-Nederland. Hier leren brandweerlieden in een gecontroleerde omgeving hoe ze een brandend huis moeten ingaan en vuur blussen, zodat ze bij echte branden weten wat ze moeten doen.
Soms is dat niet genoeg om de veiligheid van de brandweerlieden te garanderen. Zo kwamen op 9 mei 2008 drie brandweerlieden om het leven bij het blussen van een brand in een loods bij het dorpje De Punt in Noord-Drenthe, een tragedie die zich in het collectieve geheugen van de brandweer heeft gegrift.
De oorzaak was een onverwachte ontploffing van opgehoopte rookgassen. Of dit soort gassen in een gebouw aanwezig zijn, is van buitenaf niet te zien. Ook instortingsgevaar is vaak van binnenuit beter zichtbaar, met alle risico’s van dien. ‘En die risico’s willen we niet. Wij geven om onze mensen’, zegt Jeroen Antoons, projectleider extended reality en digitale ontwikkelingen bij de Veiligheidsregio Noord.
Inspectierobot(je)
Om die reden ontwikkelde sloop- en saneringsbedrijf Bork Groep met een aantal consortium partners de inspectierobot BAS: Bork Automated Services. Misschien was ‘Basje’ een betere naam geweest, want het inspectievoertuig is met zijn lengte van 50,5 centimeter, breedte van 44 centimeter en hoogte van 42,5 centimeter niet veel groter dan een stofzuiger. ‘Daar hebben we speciaal om gevraagd’, zegt Antoons. ‘Zo kan hij zo laag mogelijk onder de rook blijven, voor het beste zicht.’ Het karretje heeft zes wielen, waarmee het een snelheid kan bereiken van zeven kilometer per uur. Het is uitgerust met een 360 gradencamera, een hittecamera, diverse gassensoren en een afstandsbediening.
Hulpdienstmedewerkers kunnen met een VR-bril live met BAS meekijken om vast te stellen of de ruimte veilig is om te betreden. Bij de demonstratie zijn de beelden van de 360 graden- en warmtecamera ook te zien op een groot scherm.
Geniaal in eenvoud
‘Er is geen nieuwe technologie voor BAS ontwikkeld’, vertelt Alfred Echten, algemeen directeur van Bork Groep. ‘BAS is geniaal in zijn eenvoud.’ Wel zit er véél techniek in de robot en werkten er veel partners aan mee. ‘En er waren nog best wat technische uitdagingen te overwinnen om hem goed werkend te krijgen’, zegt Arjan Kuiper, mede-eigenaar van Emit IT in Emmen, het bedrijf dat de warmtebeeldcamera, de 360 gradencamera en het mobiele internetmodem voor BAS leverde. Zo willen hulpverleners graag dat de beelden een zo hoog mogelijke resolutie hebben, maar is het ook zaak deze snel binnen te krijgen.
‘Soms wordt de verbinding door de afstand of omstandigheden zo slecht, dat deze de hoge resolutie niet meer aankan’, zegt Kuiper. ‘Dan valt het beeld helemaal weg. Dat is natuurlijk het laatste wat je wil.’ De ontwerpers van Emit IT losten dit op door de beeldresolutie adaptief te maken: deze past zich nu aan de kwaliteit van de verbinding aan. Kuiper: ‘Dan valt het beeld niet meer weg als de verbinding achteruit gaat, maar wordt het gewoon iets minder scherp.’
Plug-and-play
De neus van BAS – de gasdetectiesensoren – zijn van het type plug-and-play. Hiermee kan de gebruiker zelf kiezen welk gas BAS waarneemt, waardoor de robot niet alleen voor brandende gebouwen, maar ook voor het opsporen van lekkende leidingen kan worden gebruikt. ‘Momenteel detecteert BAS vooral explosiegevaar, door de aanwezigheid van brandbare gassen zoals methaan, propaan, butaan en waterstof te meten’, zegt Khoa Nguyen, commercieel directeur van het bedrijf BaSystemen dat de sensoren leverde. Dat is behoorlijk geavanceerd, legt hij uit, want de meeste conventionele sensoren kunnen dat onderscheid niet maken. ‘Die vertalen alles wat ze aan koolwaterstoffen meten naar methaan, waarop ze zijn gekalibreerd. Daardoor schatten ze de concentraties van de brandbare gassen soms toch verkeerd in.’
Met dank aan De Ingenieur